Rewitalizacja części miasta Czersk
Gmina Czersk położona jest w południowej części województwa pomorskiego, w powiecie chojnickim, przy drodze krajowej nr 22. Zajmuje powierzchnię 37.011 ha, w skład której wchodzi miasto Czersk będące siedzibą gminy. Według danych GUS na 2022 rok gminę zamieszkuje 21 282 osób, z czego ponad połowa z nich jest w wieku produkcyjnym.
Fot. Tomasz Włoch. Źródło: https://czersk.pl/strona/turysta/612-miasto-czersk
Czersk, położony w samym sercu Borów Tucholskich zachwyca zielenią i nowoczesnymi parkami. Przestrzeń miasta z roku na rok staje się coraz bardziej estetyczna, a bogata oferta kulturalna, sportowa i społeczna sprawia, że tętni ono życiem. Centrum stanowi Plac Ostrowskiego, gdzie mieści się symbol miasta – fontanna z pstrągami, urokliwy deptak miejski oraz sklepy i restauracje. Plac jest miejscem wielu wydarzeń kulturalnych. Tuż obok zlokalizowany jest Urząd Miejski, dworzec PKP i PKS, komisariat Policji oraz bogate zaplecze handlowo-usługowe.
Wizytówką miasta jest neogotycki kościół pw. św. Marii Magdaleny, w którym najcenniejszym dziełem sztuki jest późnorenesansowy ołtarz główny z obrazami Hermana Hana oraz romańskie, kamienne kropielnice przy wejściu głównym. Na uwagę zasługuje także stary Cmentarz Honorowy przy ul. Dworcowej, gdzie znajdują się groby ofiar z okresu II wojny światowej oraz obelisk poświęcony pamięci ofiar faszyzmu z lat okupacji 1939-1945.
Jest to ważne miejsce dla mieszkańców Czerska.
Kościół św. Marii Magdaleny w Czersku / Źródło: Wikimedia Polska
Warto odwiedzić także lokalne parki tj. Kociewski, Borowiacki i Kaszubski, które stanowią doskonałe miejsce do zabawy i odpoczynku. Czekają tu zarówno pełne ciszy i bliskości przyrody skwery z ławeczkami, jak i tętniące życiem place zabaw. Ulubionym miejscem najmłodszych jest Park Borowiacki, gdzie umieszczono wiele atrakcji np. skatepark i wiszący most trudności, a w sezonie organizowanych jest wiele wydarzeń kulturalnych tj. koncerty, festyny oraz wydarzenia sportowe. Mieszkańcy przebywają w parku także zimą, gdy można zjechać na sankach ze specjalnie przygotowanej górki. Każdy znajdzie tu coś dla siebie. W sąsiedztwie Parku Borowiackiego znajduje się nowoczesny stadion miejski, gdzie trenuje miejscowy klub sportowy, a przy ul. Starego Urzędu – hala sportowa im. Romana Bruskiego. Tu odbywają się nie tylko imprezy sportowe, ale także koncerty muzyczne największych gwiazd polskiej muzyki.
fot. Tomasz Włoch. Źródło: https://czersk.pl/strona/turysta/612-miasto-czersk
Obszar zdegradowany i obszar rewitalizacji
W celu wyznaczenia obszaru zdegradowanego oraz obszaru rewitalizacji Gmina Czersk została podzielona na 18 jednostek analitycznych, natomiast Miasto Czersk na 11 takich jednostek, co przedstawia poniższa grafika. W procesie delimitacji kluczowe znaczenie miała sfera społeczna, dlatego też badano m.in. takie aspekty jak poziom bezrobocia, ubóstwa, przestępczości oraz trendów demograficznych.
Obszary zdegradowane w mieście i gminie Czersk
Źródło: Program Rewitalizacji dla Gminy Czersk na lata 2017-2023
Na podstawie przeprowadzonych analiz wykazano, iż największą koncentracją negatywnych zjawisk w sferze społecznej charakteryzuje się jednostka analityczna F zlokalizowana na terenie miasta Czersk w obrębie ulic: Batorego, Dąbrowskiego, Dworcowa, gen. Hallera, gen. Maczka, gen. Sikorskiego, gen. Andersa, Kolejowa, Kosobudzka, Królowej Jadwigi, Lipowa, Matejki, Piłsudskiego, Przytorowa, Transportowców i Wojska Polskiego. Na obszarze jednostki zidentyfikowano także problemy w sferze gospodarczej, technicznej i przestrzenno-funkcjonalnej, co wskazuje na wyraźnie występowanie w jej granicach stanu kryzysowego. Ponadto teren ten posiada szczególne znaczenie dla rozwoju lokalnego, przede wszystkim ze względu na swoje położenie w centrum miasta oraz potencjał rozwojowy (dostępne wolne tereny, możliwość adaptacji istniejącej infrastruktury.
Granica obszaru rewitalizacji – F
Źródło: Program Rewitalizacji dla Gminy Czersk na lata 2017-2023
Lokalny Program Rewitalizacji
Lokalny Program Rewitalizacji został przyjęty przez Radę Miejską w Czersku uchwałą nr XVIII/213/20 z dnia 25 lutego 2020 r. w sprawie przyjęcia Programu Rewitalizacji dla Gminy Czersk na lata 2017 – 2023.
Zintegrowany projekt rewitalizacyjny
Zintegrowany projekt rewitalizacyjny realizowany w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 obejmował prace infrastrukturalne finansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz działania społeczne finansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego.
Przedsięwzięcia zrealizowane na obszarze rewitalizacji w ramach Projektu infrastrukturalnego pn. „Rewitalizacja części miasta Czersk” to:
1. Przebudowa oraz remont części budynku dworca kolejowego przy ul. Kolejowej 7 na cele społeczne
W części budynku objętej projektem zostały przeprowadzone prace remontowe m.in.: roboty konstrukcyjne, instalacyjne i wykończeniowe wraz z wyposażeniem. Na cele społeczne przeznaczone zostało 558,19 m2 powierzchni budynku. Znajdują się tu pomieszczenia należące do Punktu Opieki Dziennej dla osób niesamodzielnych, seniorów, osób z niepełnosprawnościami i rodzin oraz placówka wsparcia dziennego „Świetlica podwórkowa”. Piwnica przeznaczona jest na zaplecze techniczne i szatnie. Ponadto zagospodarowano teren wokół budynku tworząc patio.
Patio – przed i po / fot. UMWP
Budynek dworca kolejowego przy ul. Dworcowej 7 przed i po remoncie.
2. Remont części wspólnych budynku komunalnego oraz zagospodarowanie terenu wokół budynków mieszkalnych
Wykonano remont części wspólnych budynku przy ul. Transportowców 1 wraz z zagospodarowaniem bezpośredniego otoczenia poprzez remont chodników, utworzenie miejsc parkingowych, opasek wokół budynków oraz budowę placu zabaw i siłowni zewnętrznej. Ponadto umieszczono obiekty małej architektury i zieleń. Remont przyczynił się do poprawy stanu technicznego budynków, podwyższenia komfortu życia mieszkańców oraz estetyki przestrzeni.
3. Remont infrastruktury drogowej: ul. Wojska Polskiego i Transportowców
Remont polegał na wymianie nawierzchni asfaltowej na kostkę brukową, wykonaniu chodnika, kanalizacji deszczowej oraz oświetlenia. Każda z ulic została wyremontowana na długości ok. 200 metrów. Celem była poprawa ruchu drogowego i pieszego, zwiększenie atrakcyjności terenów, podwyższenie komfortu i bezpieczeństwa mieszkańców oraz użytkowników drogi.
4. Budowa ogólnodostępnego boiska wielofunkcyjnego wraz z ogrodzeniem przy ul. Dworcowej
W wyniku realizacji zadania powstało wielofunkcyjne, ogólnodostępne boisko o powierzchni całkowitej 1287,80 m2, które zawiera 4 funkcje: boisko do piłki ręcznej, 2 boiska do koszykówki, boisko do siatkówki i kort do tenisa ziemnego. Wykonano także drenaż podziemny, ogrodzenie i oświetlenie. Obiekt powstał w celu umożliwienia dzieciom, młodzieży jak i dorosłym mieszkańcom terenu rewitalizowanego spędzania w aktywny sposób czasu wolnego. Ponadto budowa boiska stworzyła warunki do organizacji imprez rekreacyjnych i sportowych oraz przyczyniła się do integracji rodzin i aktywizacji społecznej mieszkańców, a także promowania zdrowego stylu życia.
Instrument elastyczności: Zagospodarowanie przestrzeni wokół budynków – nasadzenie zieleni, prowadzenie ogródków i wykonanie murali.
W ramach instrumentu elastyczności Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania Ziemi Człuchowskiej w okresie 01.09.2021 – 29.10.2021 realizowała projekt „ZazieleniaMY i upiększaMY ul. Dworcową i Hallera w Czersku”. Zadanie polegało na nasadzeniu zieleni, stworzeniu trawników oraz przydomowych ogródków przez mieszkańców w miejscach publicznych na obszarze rewitalizowanym. Mieszkańcy w ramach konsultacji społecznych mogli przedstawić propozycje zagospodarowania terenu i wskazać miejsca przeprowadzenia wspólnej akcji tworzenia ogródków. W celu wzbogacenia wiedzy na temat pielęgnacji roślin oraz prowadzenia ogródków odbyły się również warsztaty. Zadania były realizowane wspólnie z organizacjami pozarządowymi i mieszkańcami zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Wspólne działania przyczyniły się do integracji mieszkańców, a także poprawy atrakcyjności miejsca i zwiększenia poczucia lokalnej tożsamości. W ramach projektu wykonano także mural na budynku przy ul. Hallera.
Plakat projektu Mural na budynku przy ul. Hallera
Lokalizacja przedsięwzięć zaplanowanych w ramach Programu Rewitalizacji dla gminy Czersk na lata 2017-2023 / Źródło: Program Rewitalizacji dla Gminy Czersk na lata 2017-2023
W ramach realizacji projektu społecznego „Rozwój usług opiekuńczych i specjalistycznych dla osób niesamodzielnych, seniorów, osób z niepełnosprawnościami oraz rodzin na terenie miasta Czersk” działalność rozpoczęło Centrum Reaktywacja – jednostka działająca w strukturach Centrum Usług Społecznych w Czersku. Placówka mieści się w zrewitalizowanej części budynku dworca PKP przy ulicy Dworcowej 7. Stanowi Punkt Opieki Dziennej dla osób niesamodzielnych (60+) i Placówkę Wsparcia Dziennego dla dzieci i młodzieży (w wieku 7-17 lat) oraz ich rodziców, a także realizuje opiekę asystencką dla osób z niepełnosprawnościami. Centrum organizuje zajęcia warsztatowe i spotkania ze specjalistami takimi jak: prawnik, doradca zawodowy, czy psycholog. Seniorzy mają zapewnioną opiekę rehabilitanta i pielęgniarki, rodzice możliwość uczestniczenia w warsztatach wspierających wychowanie, a opiekunowie osób niesamodzielnych w warsztatach z psychologiem „Rodzina w obliczu niepełnosprawności”.
Celem projektu było zmniejszenie liczby osób i rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym poprzez rozwój i wdrożenie usług społecznych, podniesienie ich jakości, aktywizację opiekunów osób niesamodzielnych, pobudzenie zaangażowania całej rodziny
w proces opieki nad osobą zależną oraz wsparcie rodzin dysfunkcyjnych w procesie wychowania. Grupę docelową stanowiły 94 osoby zamieszkujące obszar rewitalizacji, zagrożone ubóstwem i wykluczeniem społecznym ze szczególnym uwzględnieniem osób niesamodzielnych (osób starszych, z niepełnosprawnościami, wymagających opieki) oraz ich opiekunów i rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej.
Większość działań infrastrukturalnych na obszarze rewitalizacji została sfinansowana z projektu pt. „Rewitalizacja części miasta Czersk” dofinansowanego w ramach Poddziałania 8.1.2 „Kompleksowe przedsięwzięcia rewitalizacyjne w miastach poza Obszarem Metropolitalnym Trójmiasta” Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego 2014-2020. Wartość projektu infrastrukturalnego wyniosła 5 776 224,00 PLN, w tym dofinansowanie: 3 747 050,44 PLN (65%). Projekt był realizowany od czerwca 2018 roku do września 2022 roku.
Część społeczna obejmowała projekt pt. „Rozwój usług opiekuńczych i specjalistycznych dla osób niesamodzielnych, seniorów, osób z niepełnosprawnościami oraz rodzin na terenie miasta Czersk” dofinansowany w ramach Poddziałania 6.2.2 „Rozwój usług społecznych” Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego 2014-2020. Łączna wartość projektu to 1 575 864,00 PLN w tym dofinansowanie: 1 497 070,80 PLN. Projekt był realizowany od maja 2021 roku do maja 2023.
Kompleksowa rewitalizacja przyczyniła się do wyprowadzenia ze stanu kryzysowego zdegradowanego i dysfunkcyjnego obszaru miasta, nadała przestrzeni nowe funkcje oraz stworzyła funkcjonalną, estetyczną i zharmonizowaną przestrzeń. Powierzchnia obszaru rewitalizacji objęła 47 ha, natomiast liczba mieszkańców obszaru objętego wsparciem w 2022 roku wyniosła 1888 osób.
Zachęcamy do obejrzenia filmu promocyjnego miasta: Rewitalizacja części miasta Czersk
Więcej informacji na temat procesu rewitalizacji Czerska znajduje się na stronie miasta
Artykuł powstał we współpracy z Urzędem Miejskim w Czersku