W związku z postępującymi zmianami klimatycznymi poszukiwane są sposoby na odejście od „betonozy”. W działania te włącza się również sztuka uliczna, która coraz częściej wykorzystuje materiały ekologiczne celem stworzenia nowych miejsc i przestrzeni, wprowadzania zieleni w miejsca dotychczas utwardzone. Nowym rozwiązaniem są również murale pochłaniające zanieczyszczenia, które coraz częściej pojawiają się w Polsce.

W Polsce jakość powietrza pozostawia wiele do życzenia, a wśród najbardziej zanieczyszczonych miast jest m.in. Warszawa. Z pomocą Unii Europejskiej Polska podejmuje kolejne kroki celem walki ze smogiem, m.in. zmiana polityki opałowej, zastępowanie źródeł energii ekologicznymi, próba ograniczeń ilości spalin samochodowych w miastach. Do walki z zanieczyszczeniami należy sięgnąć również po najnowocześniejsze rozwiązania technologiczne, jednym z nich jest m.in. specjalna farba fotokatalityczna wykorzystywana do powstania oddychających murali. Farba ma właściwości filtrujące powietrze, zawiera nanocząstki tlenku tytanu, które pod wpływem światła słonecznego i pary wodnej powodują rozpad toksycznych tlenków azotu na nieszkodliwe substancje. Tlenki azotu to główny składnik smogu miejskiego, przyczyniający się do rozwoju chorób układu oddechowego oraz obniżający odporność.

Antysmogowe murale:

  • są samooczyszczające,
  • neutralizują tlenki azotu i inne szkodliwe substancje,
  • zapobiegają rozwojowi bakterii i pleśni na ścianie.

Decydując się na mural oczyszczający powietrze, należy mieć na uwadze poniższe kwestie:

  • najsilniejsze właściwości antysmogowe ma farba biała, a dodanie pigmentu osłabia efekt,
  • aby farba antysmogowa działała, niezbędne jest światło słoneczne oraz ekspozycja na deszcz. Tym samym nie należy wykorzystywać tej farby w ciemnych i zadaszonych miejscach.

Jeden metr kwadratowy muralu wykonanego przy wykorzystaniu farby antysmogowej absorbuje 0,44 g tlenku azotu, który jest substancją trującą. Taką samą ilość absorbuje jedno drzewo w ciągu jednego dnia.

Ekomurale sponsorowane są najczęściej przez władze lokalne oraz znane marki, które wykorzystują swój potencjał marketingowy do wyższych celów.

Miejskie lasy

Firma Converse w 2020 roku zainicjowała akcję City Forest i w ramach globalnej kampanii tworzy murale oczyszczające powietrze, których przesłanie jest jednoznaczne – przełamywanie barier. Marka zaprosiła All Stars, tj. kreatywną społeczność z całego świata, która swoimi działaniami i kreatywnością inspiruje markę i udowadnia, że poprzez sztukę można poruszać istotne tematy. W Polce murale powstały w Warszawie i przedstawiają wizję miasta przyszłości oraz wezwania do równego traktowania i akceptacji bez względu na kolor skóry, płeć, czy inne różnice między ludźmi. Dzięki prowadzonej akcji w miejscach, gdzie nie byłoby to możliwe posadzono w sumie tysiące wirtualnych drzew.

W Polsce murale powstały:

  • w centrum Warszawy przy ulicy Jaworzyńskiej
Mural na ścianie bocznej budynku wielorodzinnego kilkupiętrowego. Na muralu duże słoneczniki z uśmiechniętymi buziami.

Źródło: http://converseallstarmurals.com/city-forests/warsaw/

  • w Warszawie przy ulicy Zamoyskiego
Dwa zdjęcia połączone przedstawiające na każdym ten sam budynek ten sam budynek wielorodzinny, piętrowy, na którym został umieszczony mural. Mural przedstawia 5 różnokolorowych dłoni stykających się palcami.

Źródło: http://converseallstarmurals.com/city-forests/zamojskiego/

  • przy warszawskiej Patelni w okolicach stacji metra Centrum
Cztery połączone ze sobą zdjęcia przedstawiające na każdym ten sam mural. Mural namalowany jest na murze i przedstawia ludzi na jasnoniebieskim tle

Źródło: http://converseallstarmurals.com/city-forests/warsaw-2/

Moc kilkuset drzew

W Warszawie powstają murale, które oczyszczają powietrze z mocą kilkuset drzew.

Na warszawskiej Woli oczyszczający mural zdobi przedwojenną kamienicę, przy ul. Wschowskiej 10. Dzieło wykonano na trzech ścianach historycznego budynku i przedstawia barwne sceny z życia dawnej i współczesnej Woli oraz jednocześnie pokazuje przemianę, którą przeszła dzielnica w ostatniej dekadzie. Mural oczyszcza powietrze z mocą porównywalną do 400 drzew, a jego pomysłodawcą i inicjatorem był deweloper. Więcej informacji na stronie Warszawskiej Woli.

Budynek piętrowy pokryty muralem. Przed budynkiem stoją dwa samochody osobowe.

Mural antysmogowy przy Wschowskiej 10 w Warszawie / źródło: https://wola.um.warszawa.pl/waw/zgn-wola/-/wschowska-10-mural-antysmogowy-domek

Ponad 60 metrów

wysokości posiada mural stworzony na budynku przy ulicy Kijowskiej 1, przedstawiający atmosferę i charakter warszawskiej Pragi. Zleceniodawcą z okazji jubileuszu 65-lecia istnienia był Totalizator Sportowy, który na Pradze ma główną siedzibę. Dzieło przedstawia charakterystyczne dla Pragi budynki i kule lotto. Poprzez zastosowanie farb antysmogowych mural ma gwarantować wydajność 650 drzew. Więcej informacji o muralach wykonanych na Woli i Pradze na stronie autora obu dzieł, znanego akwarelisty Tytusa Brzozowskiego.

Film poświęcony muralowi dostępny jest na kanale youtube LOTTO.

Murale antysmogowe w Gdańsku

W Gdańsku murale oczyszczające powietrze zlokalizowane są m.in. na Siedlcach, Oruni, Letnicy i Wrzeszczu. Murale przypominają głownie o lokalnej historii poszczególnych dzielnic.

Na Siedlcach mural postał na elewacji kamienicy przy ul. Malczewskiego 82 i nawiązuje do historii tej dzielnicy, gdy słynęła ona z sadów, winnic i młynów. Dzieło zamówił deweloper zabudowy sąsiadującej z artystycznie ozdobioną ścianą.

Mural na ścianie budynku przedstawiający drzewo z jabłkami.

Mural na Siedlcach / źródło: https://www.gdansk.pl/wiadomosci/Antysmogowy-mural-przypomina-historie-Siedlec,a,243671

Więcej o muralu na stronie Miasta Gdańska, dostępnej TUTAJ.

Na Oruni mural ozdabia szczytową ścianę budynku komunalnego przy Trakcie św. Wojciecha 58 i przedstawia uruchomioną w tym miejscu w 1900 roku farbiarnie i pralnie Maxa Kraatza. Dzieło powstało na zlecenie Gdańskich Nieruchomości, z inicjatywy radnego dzielnicy.

Mural na ścianie budynku przedstawiający namalowaną na brązowo fabrykę z wysokim kominem.

Mural na Oruni / źródło: UMWP

Więcej o muralu na stronie Miasta Gdańska, dostępnej TUTAJ.

Mural na Letnicy został ufundowany przez Gdańską Agencję Rozwoju Gospodarczego z okazji jej 15-letniego jubileuszu i powstał w sąsiedztwie jej siedziby, tj. na ścianie budynku mieszkalnego przy ul. Michny 9 należącego do Gdańskiego Towarzystwa Budownictwa Społecznego. Dzieło ukazuje Gdańsk w dwóch wymiarach czasowych – sprzed kilku wieków, kiedy miasto było w stanie rozkwitu oraz współczesności. Jest to taki miks tradycji i nowoczesności i to właśnie dzieje się też na Letnicy.

Mural na budynku wielorodzinnym piętrowym przedstawiający szarą bramę na zielonym tle

Mural na Letnicy w Gdańsku / źródło: GTBS

Więcej o muralu na stronie Miasta Gdańska, dostępnej TUTAJ.

Na bocznej ścianie budynku Szkół Okrętowych i Technicznych Conradinum we Wrzeszczu powstał mural z hasłem „czym oddychasz?”. Jest on efektem współpracy pomiędzy Biurem Energetyki, Europejską Stolicą Wolontariatu i Szkołami Okrętowymi i Technicznymi Conradinum. Został zaprojektowany przez mieszkańców Wrzeszcza oraz wolontariuszy podczas warsztatów organizowanych przez Regionalne Centrum Wolontariatu w Gdańsku w partnerstwie z Fundacją RC. Mural przedstawia symbole wybrane przez mieszkańców Wrzeszcza. Dmuchawce symbolizują powietrze. Jest też cień drzewa, które rośnie na szkolnym dziedzińcu. Znalazło się również pytanie “Czym oddychasz?”, które zadaje sobie coraz więcej osób. W świetle nadchodzącego kryzysu energetycznego, mural ma zachęcić nas do zastanowienia się nad tym, czym dojeżdżamy do szkoły i pracy, czym palimy i jaki wpływ ma to na powietrze, którym wszyscy oddychamy.

Budynek piętrowy z muralem przedstawiającym żółty okrąg i nachodzące na niego gałęzie drzewa

Mural we Wrzeszczu / źródło: https://www.gdansk.pl/wiadomosci/Czym-oddychasz-Ekologiczny-mural-powstal-we-Wrzeszczu-na-scianie-Conradinum,a,229486

Mural we Wrzeszczu / źródło: https://www.gdansk.pl/wiadomosci/Czym-oddychasz-Ekologiczny-mural-powstal-we-Wrzeszczu-na-scianie-Conradinum,a,229486

Więcej o muralu na stronie Miasta Gdańska, dostępnej TUTAJ.

Murale na Siedlcach, Oruni i Letnicy zostały wykonane przez artystów z grupy Wakeuptime, a we Wrzeszczu prze firmę Good Looking.