Rewitalizacja części miasta Brusy


Źródło: https://www.brusy.pl/turysta/oferta-dla-ciebie/artykul/14297-kaszubskie-spotkania-z-folklorem-swiata

Brusy to małe miasto położone w południowej części województwa pomorskiego, w powiecie chojnickim. Liczba jego mieszkańców wg danych GUS na koniec 2022 roku wyniosła 5 112 osób, z czego 57,7% jest w wieku produkcyjnym. Brusy stanowią na terenie gminy główny ośrodek lokalny, zapewniający mieszkańcom podstawowe usługi. Koncentruje się tu także rozwój gospodarczy, społeczny i turystyczny.

Obszar gminy znajduje się w podregionie Kaszub, na terenie Ziemi Zaborskiej. W przeważającej części ma ona charakter rolniczy. Tereny leśne stanowią tu 59,30%, natomiast rolne – 20,60%[1]. Według Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego przeważająca część obszarów inwestycyjnych znajduje się w obrębie miasta Brusy, gdzie planuje się zabudowę mieszkalną, działalność usługową oraz przemysłową. W centrum miasta występują tereny zielone, a w części południowej znajduje się duży kompleks sportowo-rekreacyjny. W pozostałej części gminy możliwości inwestycyjne są częściowo ograniczone ze względu na obecność obszarów o szczególnym znaczeniu przyrodniczym, które podlegają ochronie. Można zaliczyć do nich Zaborski Park Krajobrazowy, włączony w sieć Natura 2000 oraz Park Narodowy „Bory Tucholskie”.


Zaborski Park Krajobrazowy
Źródło: https://zaborskipark.pl/o-parku-6/


Źródło: Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Brusy na lata 2021-2030

Będąc w Brusach warto zobaczyć Kościół Parafialny p.w. Wszystkich Świętych, który istnieje od lat 60 XVIII wieku i został wpisany do rejestru zabytków województwa pomorskiego. Jest on zlokalizowany w centralnej części miasta i stanowi jego dominantę. Ponadto znaleźć można tu pochodzące z XIX wieku kamienice w stylu secesyjnym, wybudowane przy ul. Dworcowej, 2 Lutego, Szkolnej, Gdańskiej i Pocztowej.


Kościół p.w. Wszystkich Świętych w Brusach
https://diecezja-pelplin.pl/parafie/parafia-pw-wszystkich-swietych-w-brusach/


Kamienice przy ul. 2 Lutego
https://polska-org.pl/8599345,foto.html

Obszar zdegradowany

Podstawą do delimitacji obszaru zdegradowanego gminy Brusy były badania ilościowe i jakościowe oraz analiza wskaźnikowa wykonana w ramach „Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Brusy na lata 2017-2023” w oparciu o dane uzyskane z Urzędu Miejskiego w Brusach, Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Brusach, Powiatowego Urzędu Pracy w Chojnicach oraz Komendy Powiatowej Policji w Chojnicach. Przeprowadzono także konsultacje społeczne i wizję lokalną, które pozwoliły na identyfikację problemów w sferze przestrzennofunkcjonalnej i technicznej. W badaniu zastosowano podział na 30 jednostek analitycznych, które obejmowały 23 sołectwa oraz 7 jednostek na obszarze miasta Brusy. Każdej z nich przypisano wartości dla poszczególnych wskaźników, które następnie porównano z wartością referencyjną dla gminy. Badania wykazały, że obszar zdegradowany gminy Brusy zajmuje powierzchnię 17 571,04 ha, co stanowi 43,93% powierzchni gminy i jest zamieszkiwany przez 4 967 osób (34,81% mieszkańców gminy).


Obszar zdegradowany gminy Brusy
Źródło: Aktualizacja Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Brusy na lata 2017-2023

Obszar rewitalizacji

Obszar rewitalizacji wyznaczony został na podstawie analizy 22 wskaźników ze sfery społecznej, gospodarczej, środowiskowej, technicznej oraz przestrzenno-funkcjonalnej. Analizy wykazały, iż największą koncentracją negatywnych zjawisk charakteryzuje się jednostka G zlokalizowana w centrum miasta Brusy, zajmująca powierzchnię 43,48 ha i zamieszkiwana przez 1 360 osób.

W ramach sfery społecznej stan kryzysowy zdiagnozowano tu w zakresie wszystkich 14 wskaźników. Do najpoważniejszych problemów dotykających obszar wskazany do rewitalizacji należało długotrwałe bezrobocie, ubóstwo oraz wysoki poziom przestępczości. Odnotowano też niski poziom uczestnictwa mieszkańców w życiu społecznym, brak więzi sąsiedzkich oraz niski poziom poczucia tożsamości z miejscem zamieszkania. Głównym problemem w sferze gospodarczej był negatywny trend demograficzny polegający przede wszystkim na wzroście udziału osób w wieku poprodukcyjnym w ogólnej liczbie mieszkańców. Na obszarze rewitalizacji gminy Brusy zlokalizowano wiele budynków mieszkalnych w złym stanie technicznym, cechujących się niską użytecznością i efektywnością energetyczną. Ponadto jako problem uznano niezagospodarowane otoczenie budynków i brak wysokiej jakości przestrzeni publicznej skierowanej do mieszkańców.


Źródło: Aktualizacja Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Brusy na lata 2017-2023, Atrium Grupa Doradcza B. Bańczyk, A. Żandarska Sp. J.

Wyznaczony obszar rewitalizacji jest bardzo istotny dla funkcjonowania całej gminy i jej mieszkańców, gdyż znajdują się tu obiekty takie jak urząd miejski, centrum kultury, biblioteka, dworzec kolejowy, poczta, przedszkole, przychodnia lekarska i apteka, a także liczne sklepy. Większość założenia urbanistycznego centrum ma postać zwartej zabudowy, wybudowanej w pierwszej połowie XX wieku, kiedy miasto było w fazie prężnego rozwoju.


Obszar rewitalizacji miasta Brusy
Źródło: Aktualizacja Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Brusy na lata 2017-2023

Lokalny Program Rewitalizacji (LPR) dla Gminy Brusy na lata 2017 – 2023 został przyjęty Uchwałą Nr XIX/192/17 Rady Miejskiej w Brusach z dnia 7 czerwca 2017 r. Następnie 7 maja 2020 r. przyjęto jego aktualizację. W dokumencie wskazano 8 przedsięwzięć podstawowych oraz 5 uzupełniających. Priorytetem działań była poprawa jakości życia mieszkańców poprzez wyjście z obszaru kryzysowego, co miało zostać osiągnięte dzięki realizacji następujących celów strategicznych będących odpowiedzią na zdiagnozowane problemy:

  1. Dostęp do usług społecznych, kulturalnych i oświatowych podstawą aktywnego i świadomego społeczeństwa.
  2. Włączenie społeczne osób zagrożonych marginalizacją.
  3. Przestrzeń publiczna odpowiadająca potrzebom mieszkańców.

W trakcie prac nad Lokalnym Programem Rewitalizacji prowadzone były konsultacje społeczne służące uzyskaniu opinii mieszkańców w różnych grupach wiekowych. Realizowane były zarówno w postaci spotkań, jak i kwestionariuszy internetowych. Zebrane informacje uwzględniono podczas formułowania zadań wpisujących się w założenia procesu rewitalizacji.


Akcja Rewitalizacja w Brusach
Źródło: Aktualizacja Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Brusy na lata 2017-2023

Projekt zintegrowany

Zintegrowany projekt rewitalizacyjny realizowany w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 obejmował działania infrastrukturalne finansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz działania społeczne finansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego.

Efektem Projektu „Rewitalizacja części miasta Brusy” są poniższe przedsięwzięcia:

  • Adaptacja części budynku przy ul. Szkolnej 1 w Brusach na cele społeczne wraz z zagospodarowaniem otoczenia budynku.

W zmodernizowanym, historycznym obiekcie działalność prowadzi Centrum Usług Społecznych. Powstały tu 3 miejsca opieki całodobowej w postaci mieszkań chronionych, usługi opiekuńcze dziennego pobytu oraz świetlica socjoterapeutyczna. W specjalnie przystosowanych pomieszczeniach prowadzone są zajęcia dla seniorów, dzieci i młodzieży oraz osób chorych i niesamodzielnych. Powierzchnia użytkowa budynku to ok. 1088 m2. Do zapewnienia pełnej funkcjonalności konieczne było przeprowadzenie robót budowlanych w zakresie wymiany pokrycia dachowego, remontu elewacji, wymiany instalacji elektrycznych, wodno-kanalizacyjnych oraz centralnego ogrzewania. Niezbędne było dostosowanie budynku do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, a także zagospodarowanie terenu wokół budynku w postaci dostępnych ciągów pieszych, parkingu, oraz zieleni uporządkowanej i strefy rekreacji.


Budynek przy ul. Szkolnej 1
Źródło: Strona internetowa – brusy.pl

  • Remont elementów wspólnych budynku mieszkalnego przy ul. Chełmowskiej 4

W ramach wsparcia wyremontowany został budynek komunalny, w którym mieszczą się mieszkania socjalne. Wykonano ocieplenie ścian, remont elewacji, wymianę pokrycia dachowego i drzwi zewnętrznych do budynku oraz remont części wspólnych klatki schodowej w skład którego wchodziła wymiana posadzek, tynkowanie i malowanie ścian, a także wymiana oświetlenia na energooszczędne. Dodatkowo lokale zostały dostosowane do standardów bytowych w postaci kuchni i sanitariów.

  • Zagospodarowanie otoczenia na cele wspólnego użytkowania i poprawy wizerunku – instrument elastyczności

Założeniem było włączenie lokalnej społeczności w zagospodarowanie terenów zielonych przy budynkach zlokalizowanych przy ul. Chełmowskiej 4 i Szkolnej 1, dzięki czemu mieszkańcy mogli sami zdecydować o wyglądzie otaczającej ich przestrzeni. W ramach zadania zorganizowano akcję sadzenia drzew i krzewów, malowanie i ustawianie drewnianych rzeźb nawiązujących do kaszubskich postaci z opowieści i legend oraz warsztaty z urbanistą. Wspólnie odmalowano także garaże komunalne w sąsiedztwie zrewitalizowanej kamienicy przy ulicy Chełmowskiej.


Źródło: https://www.brusy.pl/component/k2/artykul/13630-rewitalizacja-czesci-miasta-brusy


Zagospodarowanie zieleni przy ul. Szkolnej 1
Źródło: UMWP

Projekt społeczny pt. „Centrum Usług Społecznych w Brusach” obejmował trzy zadania:

  1. Utworzenie placówki pobytu dziennego

W ramach zadania utworzone zostało miejsce świadczenia usług opiekuńczych, gdzie zatrudniono 2 opiekunów, terapeutę zajęciowego oraz pielęgniarkę i fizjoterapeutę. Usługi te są skierowane dla osób starszych, które potrzebują wsparcia w codziennym funkcjonowaniu, organizacji czasu wolnego, wzmocnienia kondycji fizycznej i psychicznej oraz zaspokojenia potrzeb kulturalnych.

  1. Centrum wsparcia rodziny

Placówka zapewnia opiekę wychowawczą, specjalistyczną i pomoc w nauce szkolnej. Prowadzone są tu warsztaty umiejętności rodzicielskich, poradnictwo specjalistyczne (dyżury psychologa, zapewniające spersonalizowane wsparcie psychologiczne), poradnia rodzinna jako wsparcie rodziny w jej prawidłowym funkcjonowaniu, czy też poradnictwo prawne. Zajęcia mają charakter socjoterapeutyczny i aktywizujący.

  1. Placówka pobytu całodobowego

Utworzono 3 miejsca opieki w postaci tzw. mieszkań chronionych oferujących opiekę całodobową, co zapewnia wsparcie i pomoc w realizacji podstawowych potrzeb życiowych osób starszych w ich środowisku zamieszkania. Opiekę nad osobami tam przebywającymi sprawują 3 opiekunki o odpowiednich kwalifikacjach.

Warunkiem realizacji powyższych zadań było przeprowadzenie adaptacji części budynku przy ul. Szkolnej 1, gdzie świadczone są ww. usługi. Remont części wspólnych budynku oraz odpowiednie zagospodarowanie otoczenia wspomaga przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu oraz buduje poczucie wspólnoty i partycypacji w życiu publicznym. W ramach projektu zaangażowano partnera – Stowarzyszenie Na Rzecz Osób Niepełnosprawnych „Ty i Ja”, który jest odpowiedzialny za realizację szkoleń zawodowych dla opiekunów osób starszych.

Większość działań infrastrukturalnych na obszarze rewitalizacji została sfinansowana z projektu pt. „Rewitalizacja części miasta Brusy” współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i budżetu państwa w ramach Poddziałania 8.1.2 „Kompleksowe przedsięwzięcia rewitalizacyjne w miastach poza Obszarem Metropolitalnym Trójmiasta” Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego 2014-2020.

Wartość projektu infrastrukturalnego wyniosła 3 511 387,58 PLN, w tym dofinansowanie na poziomie 65%, co przekłada się na kwotę 2 226 482,24 PLN.

Okres realizacji projektu: 20 sierpnia 2018 r. do 20 grudnia 2022 r.

Część społeczna obejmowała projekt pt. „Centrum Usług Społecznych w Brusach” dofinansowany w ramach Poddziałania 6.2.2 „Rozwój usług społecznych” Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego 2014-2020.

Wartość projektu społecznego wyniosła 1 414 259,92 PLN, w tym dofinansowanie na poziomie 95,00%, co przekłada się na kwotę 1 343 546,92 PLN.

Galeria zdjęć dostępna jest na stronie internetowej miasta 

Źródła informacji zawartych w artykule:

  • Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Brusy na lata 2021-2030,
  • Aktualizacja Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Brusy na lata 2017-2023
  • Strona internetowa miasta Brusy – www.brusy.pl.

[1] Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Brusy na lata 2021-2030