Kwidzyn, będący stolicą Powiśla, położony jest w południowo – wschodniej części województwa pomorskiego. Leży na pograniczu Pojezierza Iławskiego i Doliny Dolnej Wisły nad rzeką Liwą, która otacza miasto od wschodu, południa i zachodu.

Kwidzyn jest stolicą powiatu kwidzyńskiego, który znajduje się na granicy trzech województw: pomorskiego, warmińsko – mazurskiego oraz kujawsko – pomorskiego. Jest to miasto o dominującej funkcji przemysłowej, gdzie zlokalizowana jest znaczna liczba przedsiębiorstw zatrudniających mieszkańców miasta i okolic. Liczba mieszkańców Kwidzyna według danych GUS na rok 2022 wynosi 37 175.

Zdjęcie przedstawia miasto widziane z lotu ptaka. Znajduje się tu zarówno zabudowa, jak i duża ilość zieleni. Na pierwszym planie widoczny jest ceglany zamek.
Fot. Artur Gazda
Źródło: www.istockphoto.com

Obszar zdegradowany i obszar rewitalizacji

Wyznaczenie obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji miasta nastąpiło w wyniku przeprowadzonego badania delimitacyjnego, które zrealizowane zostało zgodnie z ustawą z dnia 9 października 2015 roku o rewitalizacji.

Biorąc pod uwagę kryteria społeczne, gospodarcze i przestrzenne kompleksowymi przedsięwzięciami rewitalizacyjnymi objęta została jednostka urbanistyczna Kwidzyna – „STARE MIASTO”. Obszar zdegradowany i obszar rewitalizacji wyznaczony został w drodze Uchwały Nr XX/126/16 Rady Miejskiej w Kwidzynie z dnia 30 czerwca 2016 roku, zmienionej Uchwałą nr XLI/286/18 Rady Miejskiej w Kwidzynie z dnia 26 kwietnia 2018 r. Zajmuje on powierzchnię 86,5 ha i jest zamieszkiwany przez 5073 osób.

Granice obszaru rewitalizacji przedstawia poniższa grafika:

Obraz przedstawia fragment mapy z zaznaczonym czerwoną linią obszarem rewitalizacji.
Źródło: Urząd Miejski w Kwidzynie

Gminny Program Rewitalizacji dla Miasta Kwidzyna na lata 2017-2023

„Gminny Program Rewitalizacji dla Miasta Kwidzyna na lata 2017-2023″ (GPR) opracowany został na podstawie ustawy z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji, na mocy której przygotowanie, koordynowanie i tworzenie warunków do wdrożenia i prowadzenia rewitalizacji stanowią zadania własne gminy. Program obejmuje wymagane ujęcie rewitalizacji jako procesu wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzonego w sposób kompleksowy poprzez zintegrowane, skoncentrowane terytorialnie działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki.

W procesie sporządzania i aktualizacji programu rewitalizacji przeprowadzone zostały konsultacje społeczne w formie zbierania uwag mieszkańców w postaci papierowej lub elektronicznej, poprzez debaty społeczne, spotkania i konsultacje oraz internetowe badania ankietowe. Więcej informacji o konsultacjach społecznych można znaleźć tutaj

Zdjęcie przedstawia grupę mieszkańców uczestniczących w akcji dotyczącej rewitalizacji. Na pierwszym planie widać dwie kobiety, które pochylają się nad mapą obszaru miasta.
Badanie wśród mieszkańców Kwidzyna w zakresie identyfikacji problemów obszaru rewitalizacji połączone z akcją informacyjno – promocyjną działań rewitalizacyjnych w Kwidzynie. / fot. UM Kwidzyn

Zdjęcie przedstawia ludzi siedzących przy stole, uczestniczących w prezentacji.
Prezentacja Gminnego Programu Rewitalizacji podczas konsultacji społecznych.
fot. UM Kwidzyn

Krótka charakterystyka obszaru rewitalizacji

Obszar rewitalizacji położony jest w północno-zachodniej części Kwidzyna w obrębie Starego Miasta. Dominuje tu zabudowa mieszkaniowo – usługowa z przeważającym udziałem historycznej zabudowy kamienicznej. Choć po II wojnie światowej obszar Starego Miasta znacznie ucierpiał, to zachowało się wiele cennych zabytków m.in. zespół zamkowo-katedralny, ruiny wieży ratusza z XIV w., dawny szpital św. Jerzego z XVIII w., neogotycki zespół koszar wojskowych z lat 1877–1879, spichlerz szachulcowy z początku XIX w., kościół św. Trójcy z lat 1846–1858 zbudowany w stylu arkadowym oraz kamienice i domy z okresu od końca XIX do początku XX w.

Oprócz starzejącego się zasobu budynków mieszkalnych do kluczowych problemów należy niska atrakcyjność tego obszaru jako miejsca zamieszkania, co stanowi istotny wskaźnik jakości życia. Mieszkańcy borykają się z nagromadzeniem problemów społecznych (wysokie wskaźniki bezrobocia i wykorzystania zasiłków pomocy społecznej, problem uzależnień i przemocy w rodzinie, niskie wyniki nauczania, wykluczenie cyfrowe itp.). Opracowując program rewitalizacji zidentyfikowano problem niskiej atrakcyjności obszaru także jako miejsca spędzania czasu wolnego oraz prowadzenia działalności. Wynika to m.in. z niewystarczającej oferty usług gastronomicznych oraz kulturalnych, ale także z osłabienia pozycji rynkowej lokalnych podmiotów gospodarczych w wyniku wzrostu konkurencyjności ze strony centrum handlowego. Ponadto zdiagnozowano problem niewykorzystanego potencjału turystycznego.

Opis zintegrowanego projektu rewitalizacyjnego

Miasto Kwidzyn zrealizowało dwa uzupełniające się projekty rewitalizacyjne:

  • projekt inwestycyjny „RAZEM – rewitalizacja obszaru Stare Miasto w Kwidzynie”
  • projekt społeczny „RAZEM na rzecz kwidzyńskiej integracji społecznej”.

W ramach projektu społecznego pn. „RAZEM na rzecz kwidzyńskiej integracji społecznej” utworzono placówkę wsparcia dziennego pn. „Centrum RAZEM” oferujące działania psychoedukacyjne i psychokorekcyjne. Zorganizowano także szereg przedsięwzięć edukacyjnych i kulturalnych ukierunkowanych na integrację społeczną. Były to: świetlica dla dzieci w wieku 6-12 lat, klub młodzieżowy dla osób w wieku 13-18 lat; poradnia rodzinna w tym: grupy wsparcia, trening umiejętności wychowawczych, arteterapia (m.in. zajęcia polegające na budowaniu i wzmacnianiu więzi rodzinnych oraz promujące wagę i znaczenie słowa w komunikacji i wyrażaniu emocji) oraz konsultacje prawne dla rodzin. Centrum RAZEM oferuje również dla swoich podopiecznych zajęcia w zakresie edukacji cyfrowej. Odbywają się one w Multicentrum utworzonym w ramach Biblioteki Miejsko-Powiatowej w Kwidzynie. Jest to miejsce nowoczesnej nauki i zabawy dla wspierania kompetencji cyfrowych dzieci, młodzieży i dorosłych. Multicentrum oferuje zajęcia m.in. z nauk ścisłych i technicznych, projektowania graficznego, muzyki cyfrowej, robotyki i technologii komputerowych.

Obraz przedstawia dwa plakaty promujące wydarzenia rodzinne w Centrum usług społecznych.
Plakaty z festynów rodzinnych organizowanych w Centrum RAZEM
Źródło: http://fundacja-flow.pl/razem-na-rzecz-kwidzynskiej-integracji-spolecznej/

W ramach projektu inwestycyjnego pt. „Razem – rewitalizacja obszaru Stare Miasto w Kwidzynie” przewidziano realizację następujących zadań:

1. Adaptacja lokalu przy Placu Plebiscytowym na działalność specjalistycznej placówki wsparcia dziennego „Centrum Razem” z przystosowaniem dla osób z niepełnosprawnościami. Zakres prac dotyczył remontu części wspólnych budynku (klatek schodowych i wejść do budynku), adaptacji pomieszczeń niezbędnych do funkcjonowania specjalistycznej placówki wsparcia dziennego, utworzenia sali warsztatowo-szkoleniowej na zajęcia grupowe oraz pomieszczenia socjalnego z aneksem kuchennym, toalet i pomieszczenia biurowego.

2. Międzypokoleniowa rewaloryzacja parków: Przedsięwzięcie objęło zagospodarowanie trzech parków wraz z posadowieniem obiektów małej architektury tj. ławeczki, pergole, płot, elementy placu zabaw, a także wykonanie oświetlenia, nasadzeń zieleni i odwodnienia terenu. Przestrzeń znajdująca się w sąsiedztwie zabytkowych kamienic posiada elementy dla rodzin, młodzieży czy seniorów połączone wspólną strefą służącą integracji międzypokoleniowej. Proces projektowy oraz realizacja odbywała się z udziałem mieszkańców.

Obraz składa się z dwóch zdjęć przedstawiających teren zielony przed i po adaptacji.
Stan przed i po adaptacji terenu zielonego/ fot. J. Jeżak

3. Zakup wyposażenia dla potrzeb utworzenia Multicentrum – ośrodka nowoczesnej nauki i zabawy wspierającej kompetencje cyfrowe m.in. dzieci i młodzieży z placówki specjalistycznej i ich rodzin.

Sprzęty wykorzystywane do zajęć w Multicentrum 
fot. UM Kwidzyn

4. Modernizacja wybranych elementów części wspólnych 5 budynków mieszkalnych wspólnotowych przy ul. Górnej 1, Grudziądzkiej 13, Zamkowej Górze 6 i 8 oraz Żwirki i Wigury 33. Poniżej przedstawione są zdjęcia wybranych budynków komunalnych poddanych renowacji:

Zdjęcie przedstawia budynek przed i po remoncie. Odnowiona została m.in. elewacja w kolorze zielonym.

Zdjęcie przedstawia budynek przed i po remoncie. Odnowiona została m.in. elewacja i dach.
Budynki przed i po remoncie/ fot. ZUM Kwidzyn

5. Działania w ramach instrumentu elastyczności dotyczące kształtowania postaw społecznych i włączenia lokalnej społeczności w działania rewitalizacyjne – organizacja sąsiedzkich warsztatów architektonicznych pn. „Zaplanuj swoje miasto”. Działanie miało na celu włączenie mieszkańców w proces projektowania oraz realizacji 2 małych terenów zielonych.

Zdjęcie przedstawia grupę ludzi stojących wokół stołu i uczestniczących w warsztatach.
Warsztaty/ fot. UM Kwidzyn

Większość działań infrastrukturalnych na obszarze rewitalizacji została sfinansowana z projektu pt. „RAZEM – rewitalizacja obszaru Stare Miasto w Kwidzynie” dofinansowanego w ramach Poddziałania 8.1.2 „Kompleksowe przedsięwzięcia rewitalizacyjne w miastach poza Obszarem Metropolitalnym Trójmiasta” Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego 2014-2020.

Całkowita wartość projektu infrastrukturalnego wyniosła 4 592 680,06 PLN, w tym dofinansowanie: 2 447 881,29 PLN (65%).

Okres realizacji projektu: 28.02.2018 r. – 31.12.2019 r.

Część społeczna obejmowała projekt pt. „RAZEM na rzecz kwidzyńskiej integracji społecznej” dofinansowany w ramach Poddziałania 6.2.2 „Rozwój usług społecznych” Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego 2014-2020.

Całkowita wartość projektu społecznego wyniosła 2 383 340,50 PLN, w tym dofinansowanie: 2 264 173,47 (95%).

Okres realizacji projektu: 01.01.2018 r. – 31.12.2022 r.

Artykuł powstał we współpracy z Urzędem Miejskim w Kwidzynie.