Wejherowo położone jest w północnej części województwa pomorskiego, oddalone 25 km od Gdyni i 30 km od miejscowości wypoczynkowych leżących w pasie nadmorskim (Jastrzębia Góra, Karwia). Z Trójmiastem Wejherowo połączone jest poprzez Szybką Kolej Miejską (SKM), a z Gdańskiem i Sopotem dodatkowo obwodnicą trójmiejską. Obecnie liczba ludności wg danych GUS wynosi ponad 49 tysięcy mieszkańców. Wejherowo jest miastem o kilkuwiekowej tradycji liczącym 378 lat, które szczególnie dynamicznie zaczęło się rozwijać i powiększać swoją populację w drugiej połowie XX wieku.

Rosnąca liczba mieszkańców generowała problemy z dostosowaniem istniejącej infrastruktury śródmiejskiej do rosnących potrzeb mieszkańców. Ścisłe centrum miasta, którego walory historyczne miały wąski wpływ na tożsamość społeczności lokalnej musiało sprostać stale zwiększającemu się zapotrzebowaniu na odrębne mieszkalnictwo, usługi oraz zaplecze kulturowe. W istniejącej infrastrukturze brakuje jednolitego obrazu miasta, obok zdegradowanych zabytkowych budynków występują zaniedbane puste obszary i duże osiedla mieszkaniowe. Mieszkańcy budynków wielorodzinnych powstałych w latach 60 ubiegłego wieku oraz mieszkańcy historycznych kamienic nie posiadali wspólnych przestrzeni jak również zaplecza instytucjonalnego, dzięki którym nawiązywana mogłaby zostać silna więź społeczna.

Obszar zdegradowany obejmuje ścisłe Śródmieście Wejherowa, którego zabudowa po II wojnie stanowiła główny zasób lokali mieszkalnych objętych dekretem przymusowej gospodarki lokalami. Po latach najemcy dostali możliwość wykupu najmowanych mieszkań na bardzo korzystnych warunkach finansowych i wielu z nich skorzystało z tej możliwości w ten sposób umocowując się prawnie w danym lokalu. W chwili obecnej w większej części strefę ścisłego śródmieścia zamieszkują pokolenia rodzin dokwaterowanych do istniejących kamienic po II wojnie światowej. Rodziny te często wymagają szczególnego wsparcia ze strony ośrodków pomocy społecznej, wiele osób nie potrafi pozbyć się zakorzenionych przez lata przyzwyczajeń i zmienić sposobu myślenia, przekazując je następnym pokoleniom.  Wieloletnie niedoinwestowanie w obszarze rewitalizowanym wynika z faktu, że przez wiele lat miasto budowało przede wszystkim sieci podziemne (kanalizacja, wodociąg) oraz następnie realizowało i nadal realizuje szeroki program rozbudowy dróg. Wyłączony został z ruchu kołowego i uporządkowany rynek wraz z przyległymi ulicami. Również nakłady na oświatę i kulturę (budowa Filharmonii Kaszubskiej – Regionalnego Centrum Kultury, modernizacja szkół) pochłonęły sporą część budżetu miasta.

Obszar zdegradowany i obszar rewitalizacji

W związku ze złą sytuacją społeczno-gospodarczą i infrastrukturalną w 2014 r. miasto podjęło prace nad pogłębioną analizą sytuacji społeczno-gospodarczej. Gmina Miasta Wejherowa przeprowadziła analizę wskaźnikową obszaru miasta Wejherowa oraz delimitację obszaru zdegradowanego, co pozwoliło na wyznaczenie obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji. Bazując na wytycznych dotyczących programowania przedsięwzięć rewitalizacyjnych i zgodnie z przyjętą metodologią pracy dokonano podziału miasta na jednostki urbanistyczne, przeprowadzono analizy wskaźnikowe dla wydzielonych 18 jednostek urbanistycznych i określono stopień degradacji w poszczególnych jednostkach urbanistycznych. Dokonując tego podziału wzięto pod uwagę m.in. stan użytkowania przestrzeni, stan zagospodarowania przestrzeni, intensywność zabudowy, obwody spisowe. Powyższe działania pozwoliły na wyłonienie obszaru wskazanego do objęcia programem rewitalizacji wraz z uzasadnieniem analitycznym. W wyniku prac wyznaczono obszar zdegradowany, który obejmuje sześć jednostek urbanistycznych oraz obszar rewitalizacji obejmujący dwie jednostki urbanistyczne. Kolejnym krokiem było podjęcie działań związanych z przygotowaniem dokumentu pod nazwą „Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wejherowa do roku 2022″

W momencie wyznaczania obszar zdegradowany w mieście Wejherowo zamieszkiwany był przez 21.184 osoby, co stanowiło 43,44 % mieszkańców miasta Wejherowa. Obszar zdegradowany zajmował powierzchnię 313,05 ha, co stanowiło 13,63 % powierzchni Gminy Miasta Wejherowa.

W momencie wyznaczania obszar rewitalizacji w mieście Wejherowo zamieszkiwany był przez ok. 9. 320 osób, co stanowiło 19,2 % mieszkańców miasta Wejherowa. Obszar rewitalizacji zajmował powierzchnię 109,5 ha, co stanowiło 4,77 % powierzchni Gminy Miasta Wejherowa. Obszar rewitalizacji na dzień 31.12.2020 r. zamieszkiwany był przez ok. 8 570 osoby, co stanowi 19 % mieszkańców całego miasta Wejherowa. W mieście zaobserwowane zostały procesy związane z ubóstwem, starzeniem się społeczeństwa i dużą liczbą osób korzystających z zasiłków pomocy społecznej. Szczególną uwagę należy zwrócić również na fakt, iż liczba mieszkańców miasta stale maleje.

W 2016 r. odbyły się konsultacje społeczne (spotkanie konsultacyjne oraz spacer studyjny) dotyczące wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji. Powodem przystąpienia do wyznaczenia granic obszaru rewitalizowanego, jak i zdegradowanego była chęć dalszego przywracanie funkcji społeczno-gospodarczych, poprawa jakości przestrzeni publicznej, a także aktywizacja obszaru rewitalizowanego poprzez wykorzystanie różnorodnych potencjałów: społecznego, gospodarczego, kulturowego i krajobrazowego, w tym zmniejszenie bezrobocia.

Zdjęcia z warsztatów, spacerów studyjnych na etapie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji; fot. archiwum UM Wejherowo

Więcej informacji o konsultacjach społecznych znajduje się pod adresami:

Lokalny program rewitalizacji

W dniu 12 września 2017 r. Rada Miasta Wejherowa przyjęła Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wejherowa do roku 2022 (LPR). Dokument był przedmiotem konsultacji społecznych, a następnie opiniowany przez wskazane do tego celu podmioty. Na etapie opracowania LPR zaproszono do udziału wielu przedstawicieli różnych środowisk, m.in. przedsiębiorców, mieszkańców oraz przedstawicieli prowadzących działalność społeczną, jak i przedstawicieli Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Formami partycypacji społecznej jakie wykorzystano m.in. do opracowania dokumentu były warsztaty, spacery studyjne, wywiady oraz badania ankietowe przeprowadzane w trakcie spotkania z mieszkańcami pod hasłem „Wejherowo rozmawia”. W trakcie akcji „Wejherowo rozmawia” rozdysponowano 220 ankiet, z czego zwrócone zostały 162 ankiety. Wnioski oraz opinie zostały zebrane, przeanalizowane i na ich podstawie sporządzono ostateczną wersję Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Wejherowa do roku 2022.

Formułując LPR dążono do tego, aby stworzyć spójną, opartą na obiektywnej diagnozie problemów, wizję rozwoju miasta na obszarze rewitalizacji.

Zdjęcia z warsztatów, spacerów studyjnych na etapie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji; fot. archiwum UM Wejherowo.

Więcej informacji o konsultacjach społecznych znajduje się pod adresami:

Krótka charakterystyka obszaru rewitalizacji

Obszar rewitalizacji jest bardzo zróżnicowany, obejmuje teren Śródmieścia, w tym Pl. Jakuba Wejhera, zabudowę śródmiejską mieszkalno-usługową, teren zabudowy historycznej (ul. Hallera, ul. Sobieskiego), fragment Kalwarii Wejherowskiej (ostatnie stacje), osiedle wielorodzinne z lat 70-tych przy ul. Strzeleckiej, stary zabytkowy cmentarz, przedwojenne korty tenisowe i teren po przedwojennym kąpielisku miejskim, historyczne budynki użyteczności publicznej, budynki jednorodzinne i wielorodzinne, w tym osiedle mieszkaniowe Staszica. Udział budynków mieszkalnych wybudowanych przed 1970 r. w ogólnej ich liczbie wynosi ponad 46 %. Budynki w śródmieściu znajdują się w strefie ochrony konserwatorskiej układu urbanistyczno-krajobrazowego miasta Wejherowa wpisanego do rejestru zabytków województwa pomorskiego.

Tereny zielone i przestrzeń publiczna nie były właściwie zagospodarowane – stan infrastruktury nie sprzyjał rekreacji.

Mieszkańcy zamieszkujący ten obszar zmagają się z wieloma problemami. Liczba osób korzystających z zasiłków pomocy społecznej na 1000 mieszkańców jest bardzo wysoka – dwukrotnie wyższa niż średnia dla całego miasta. Udział długotrwale bezrobotnych wśród osób w wieku produkcyjnym jest dość wysoki i znacznie przewyższa wskaźnik dla całego miasta.

Obszar rewitalizacji charakteryzuje mniej korzystna struktura wieku i płci, zauważalny jest też wyraźny proces starzenia się mieszkańców. Jest to zjawisko uwarunkowane zewnętrznie i zgodne z tendencjami w całym kraju. Szczególną uwagę należy zwrócić również na fakt, iż liczba mieszańców obszaru rewitalizacji stale maleje.

Opis zintegrowanego projektu rewitalizacyjnego

Działania społeczne i infrastrukturalne oczekiwane przez mieszkańców obszaru rewitalizacji realizowane są m.in. w ramach projektu „Rewitalizacja Śródmieścia Wejherowa”. W ramach działań infrastrukturalnych zaplanowano m.in. adaptację lokalu przy ul. Kopernika 22 na potrzeby Klubu Integracji Społecznej (KIS) „Śródmieście”. W ramach projektu zostały przeprowadzone prace adaptacyjno-wykończeniowe KIS-u, lokal został przystosowany do obsługi osób z niepełnosprawnościami, zakupiono wyposażenie do Klubu, jak również zagospodarowane zostanie bezpośrednie otoczenie budynku, w którym mieści się KIS „Śródmieście”.

Przy siedzibie Klubu Integracji Społecznej Śródmieście „Aktywni+” w roku 2019 odbyło się spotkanie pn. zagospodarowanie terenów przy ul. Kopernika. Mieszkańcy wzięli udział w konsultacjach planów zagospodarowania terenu objętego rewitalizacją. Przedstawiona na spotkaniu wizualizacja projektu spotkała się z dużą aprobatą zebranych mieszkańców. Czynny udział w dyskusji dotyczącej ich miejsca zamieszkania dał poczucie sprawczości w decydowaniu o wyglądzie ulicy, kamienic i terenów zielonych.

Dzięki zaangażowaniu wspólnot mieszkaniowych oraz Wejherowskiej Spółdzielni Mieszkaniowej trwają remonty części wspólnych budynków mieszkalnych w celach poprawy warunków życia.

W 2018 r. trzy wspólnoty mieszkaniowe wyremontowały elewacje budynków oraz jedna z nich zagospodarowała podwórko. W 2019 roku kolejne trzy wspólnoty mieszkaniowe wyremontowały elewacje budynków. W 2020 r. trzy wspólnoty mieszkaniowe zagospodarowały jedno wspólne podwórko, kolejne trzy wspólnoty mieszkaniowe przeprowadziły prace głównie polegające na remontach elewacji, dachu, czy klatki schodowej oraz zagospodarowaniu podwórek.

Wyremontowana kamienica WM przy ul. Sobieskiego 328. Fot. archiwum UM Wejherowo

Wyremontowana kamienica WM przy ul. Sobieskiego 328 C. Fot. archiwum UM Wejherowo

Równolegle na terenie obszaru rewitalizowanego trwają kompleksowe prace dotyczące zagospodarowania przestrzeni publicznej ul. Kopernika, kwartału ulic 12 Marca – Reformatów, kwartału ulic Dworcowa – Kopernika czy ciągu pieszo-rowerowego wzdłuż rzeki Cedron.
Zrealizowane zostało już zagospodarowanie ciągu pieszo-rowerowego przy ul. Sobieskiego oraz łącznik Dworcowa/Spacerowa.

Ciąg pieszy wzdłuż ul. Sobieskiego. Fot. archiwum UM

Na terenie obszaru rewitalizacji zagospodarowany został również Park Cedron oraz trwa zagospodarowanie Parku Kaszubskiego.

Park Cedron.  Fot. archiwum UM Wejherowo

W ramach działań społecznych realizowany jest projekt „Klub Integracji Społecznej Śródmieście” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Działania 6.1 Aktywna Integracja Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020. Celem projektu jest aktywizacja zawodowa oraz reintegracja społeczna osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym, zamieszkujących obszar rewitalizacji miasta Wejherowa, zmierzająca do podjęcia zatrudnienia

Akcja środowiskowa Dzień sąsiada, 08.06.2021 r., Fot. archiwum MOPS

Na obszarze rewitalizowanym została uruchomiona  kawiarenka Café Śródmieście, która działa w każdy poniedziałek. Przy kawie i ciastku mieszkańy mogą porozmawiać o nurtujących ich problemach, jak i swoich pomysłach. Każdy zgłoszony do tej pory pomysł spotykał się z aprobatą osób prowadzących spotkania, dzięki współpracy z mieszkańcami zostało zrealizowanych wiele ciekawych projektów.

Wszystkie działania odbywają się w nowo powstałym Klubie Integracji Społecznej przy ul. Kopernika 22 w Wejherowie. Projekt realizowany jest w Partnerstwie z Powiatowym Urzędem Pracy w Wejherowie.

Więcej informacji na temat działań społecznych znajduje się na stronie:

Dofinansowanie ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020
to ponad 19,1 mln zł (łącznie na działania infrastrukturalne i społeczne).

Zestawienie działań rewitalizacyjnych powadzonych w mieście Wejherowo znajduje się pod adresem:

Mapa obszaru rewitalizacji z zaznaczonymi inwestycjami. UM Wejherowo

Równolegle na wybranym obszarze miasto realizuje komplementarny projekt:

Centrum Integracji Społecznej „Wodne Ogrody” – projekt realizowany w ramach Instrumentu Finansowego wdrażanego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020, Oś Priorytetowa 8 Konwersja, Działanie 8.2. Kompleksowe przedsięwzięcia rewitalizacyjne – wsparcie pozadotacyjne.

Materiał opracowany we współpracy z Urzędem Miejskim w Wejherowie, Wydział Zamówień Publicznych i Funduszy Zewnętrznych.