W dniach 7 – 9 listopada 2022 roku przedstawiciele Zespołu ds. rewitalizacji Urzędu Marszałkowskiego we współpracy z przedstawicielami Gminy Miasta Gdyni zorganizowali lokalną wizytę studyjną na podobszarach rewitalizacji Miasta Gdyni. Wydarzenie to odbyło się w ramach realizowanego przez Województwo Pomorskie zadania polegającego na wzmacnianiu zdolności gmin do programowania i wdrażania działań rewitalizacyjnych współfinansowanego ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna na lata 2014-2020.

Celem wizyty było zainspirowanie przedstawicieli gmin w zakresie zarządzania i uspołecznienia procesu rewitalizacji poprzez zainteresowanie doświadczeniami rewitalizacyjnymi Gdyni oraz prezentacja dobrych praktyk wypracowanych przez miasto zachęcająca do wprowadzenia nowych rozwiązań we własnej gminie.

Przedstawiciele Miasta Gdyni zapoznali uczestników z obszarami, na których prowadzona jest rewitalizacja, przybliżyli efekty kilku przedsięwzięć oraz oprowadzili po lokalach, w których prowadzone są działania społeczne. Jednym z głównych tematów było włączanie społeczności lokalnej we wdrażanie programów rewitalizacji.

Uczestnikami wizyty byli przedstawiciele gmin miejskich i miejsko-wiejskich województwa pomorskiego.

DZIEŃ I

Wizyta rozpoczęła się wystąpieniami Wicemarszałka Województwa Pomorskiego – Wiesława Byczkowskiego oraz Dyrektora Departamentu Programów Regionalnych – Jana Szymańskiego. Przedstawili oni założenia dotyczące wdrażania działań rewitalizacyjnych w okresie programowania na lata 2021-2027.  Zgromadzeni dowiedzieli się m.in. co obejmie interwencja oraz jakie projekty będą priorytetowe. Zwrócono szczególną uwagę na rozwój błękitno-zielonej infrastruktury, zwiększanie powierzchni biologicznie czynnych oraz likwidację barier architektonicznych w oparciu o projektowanie uniwersalne.

Prezentacja multimedialna w sali konferencyjnej dotycząca rewitalizacji prezentowana przez siedzącego mężczyznę. Po lewej stronie na krzesłach siedzą ludzie słuchający prezentacji. Prezentacja założeń dotyczących wdrażania działań na lata 2021-2027, fot. M. Kaniewska

Tego dnia odbyła się także prezentacja przedstawicieli Miasta Gdyni wprowadzająca do procesu rewitalizacji prowadzonego w mieście. W wystąpieniu uczestniczył Wiceprezydent Miasta Gdyni ds. innowacji – Michał Guć, który od wielu lat angażuje się w różne działania na rzecz miasta. Podczas prezentacji przybliżone zostało doświadczenie gminy w zarządzaniu rewitalizacją oraz działania prowadzone w ramach projektu „Gdynia odNowa”. Omówiono m.in. zasady funkcjonowania przystani w ramach poszczególnych podobszarów, dzięki czemu uczestnicy mogli posłuchać o dobrych praktykach w dziedzinie partycypacji społecznej. 

Prezentacja multimedialna w sali konferencyjnej prowadzona przez siedzącą kobietę. Przed nią na krzesłach siedzi grupa ludzi słuchająca prezentacji.Prezentacja przedstawicieli Miasta Gdyni, fot. M. Kaniewska

Podobszar – Zamenhofa – Opata Hackiego

Po szczegółowym wprowadzeniu zainteresowani udali się na spacer studyjny po pierwszym podobszarze rewitalizacji – Zamenhofa – Opata Hackiego, aby zobaczyć realizowane w latach 2014 – 2020 inwestycje. Teren osiedla objęty był projektem pt. „Gdynia odNowa: Rewitalizacja obszaru Zamenhofa-Opata Hackiego”, który finansowany był ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 (dalej: RPO WP 2014-2020). Projekt polegał na przeprowadzeniu  kompleksowej rewitalizacji zmierzającej do ograniczenia zjawiska wykluczenia społecznego mieszkańców, zwiększenia poczucia odpowiedzialności i zaangażowania w życie lokalne, a także aktywizacji mieszkańców poprzez kształtowanie postaw obywatelskich.

Przestrzeń między budynkami stanowi atrakcyjny punkt spotkań zarówno dla starszych, jak i młodszych mieszkańców. Znajduje się tu znaczna liczba ciągów pieszych – w tym jeden główny, oryginalne elementy małej architektury zaprojektowane specjalnie na potrzeby osiedla, liczne nasadzenia oraz miejsca rekreacji takie jak place zabaw i siłownia plenerowa. Całość tworzy przyjazny, sąsiedzki klimat. Ponadto nastąpiła tu reorganizacja układu komunikacyjnego w celu ograniczenia ruchu samochodowego i zapewnienia bezpośrednich dojazdów do budynków mieszkalnych.

Działania obejmują teren o powierzchni ok. 10,3 ha zamieszkały przez ok. 2 040 osób.

Obraz przedstawia przestrzeń publiczną osiedla, na której znajdują się ławki, kwadratowy hamak i donice z kwiatami. W przestrzeni tej stoi grupa ludzi obserwująca te elementy. W tle widać blok mieszalny.Fragment przestrzeni osiedla Zamnhofa-Opata Hackiego 

Podczas wizyty na osiedlu Zamenhofa – Opata Hackiego uczestnicy mieli także okazję odwiedzić obiekt stanowiący centrum sąsiedzkie – Przystań Opata Hackiego 33 o powierzchni użytkowej 570 m². Kompleksowa przebudowa i wyposażenie tego budynku wraz z zagospodarowaniem otoczenia stanowi część wspomnianego projektu „Gdynia odNowa” realizowanego w ramach RPO WP 2014-2020. Podstawową potrzebą było utworzenie bazy lokalowej dla działań społecznych dedykowanych mieszkańcom danego terenu rewitalizacji. Miejsce to jest dostosowanie do potrzeb osób z niepełnosprawnościami i spełnia nie tylko funkcje społeczne, ale także kulturalne jako mediateka. Stało się ono punktem spotkań mieszkańców umożliwiającym budowanie więzi międzysąsiedzkich oraz kształtowanie postaw obywatelskich. Przystań Opata Hackiego 33 jest także przestrzenią dla prowadzenia działań przez lokalne organizacje pozarządowe i Radę Dzielnicy.

W 2020 r. rewitalizacja osiedla Zamenhofa-Opata Hackiego wraz z budynkiem Przystani Opata Hackiego 33 została nagrodzona w konkursie „Modernizacja Roku i Budowa XXI wieku 2019″ w kategorii „Integracja międzypokoleniowa i opieka społeczna”.

Prezentacja multimedialna przedstawiana przez stojącą obok rzutnika kobietę. Ludzie, którzy słuchają prezentacji siedzą razem przy długim stole i patrzą na rzutnik.Prezentacja w Przystani Opata Hackiego 33 w Gdyni

Wolnostojący budynek dwupiętrowy o białej elewacji. Przed budynkiem znajduje się drzewo i znak drogowy, obok znajduje się ulica. Budynek Przystani Opata Hackiego 33 w Gdyni

Podobszar – Meksyk

Kolejnym punktem wizyty studyjnej było zwiedzanie podobszaru Meksyk w Gdyni, gdzie aktywnie działa Młodzieżowe Centrum Innowacji Społecznych i Designu – Wymiennikownia. Lokal przy ul. Kartuskiej zaadaptowano po byłej wymiennikowni ciepła głównie na potrzeby stworzenia miejsca służącego aktywizacji młodzieży. Jest to miejsce rozwijania pasji, kształtowania zainteresowań oraz rozwijania zasobów indywidualnych i lokalnych. Można tu swobodnie spędzać czas przy herbacie, odrobić lekcje, spotkać się ze znajomymi lub poznać ciekawych ludzi i wziąć udział w organizowanych zajęciach i warsztatach, które są bezpłatne. Główną misją Wymiennikowni jest wspieranie oddolnych inicjatyw młodzieży i pomoc w realizacji ich pomysłów, dzięki czemu wymieniają się zainteresowaniami, realizują pasje czy ciekawe spędzają wolny czas. Istotą tego miejsca jest to, iż uczestnicy mają realny wpływ na jego funkcjonowanie, gdyż sami decydują o tym w jakich zajęciach chcą brać udział i sami pomagają je współorganizować. Oddanie młodzieży odpowiedzialności za miejsce i program działań pozwoliło na zbudowanie oferty przyciągającej nowych odbiorców i angażującej młodzież z całego miasta.

Na zdjęciu widać pomieszczenie z białymi ścianami i namalowanymi na nich rysunkami oraz napisem "wymiennikownia". Widać ludzi siedzących, skierowanych w stronę przemawiającej kobiety. W pomieszczeniu stoi szafka z książkami i grami planszowymi oraz kwiatami.Wymiennikownia – Młodzieżowe Centrum Innowacji Społecznych i Designu fot. A. Luter

Podczas wizyty na podobszarze Meksyk należy zwrócić uwagę na powstałą dzięki rewitalizacji nową infrastrukturę, która tworzy atrakcyjną przestrzeń publiczną. Stanowi to realizację potrzeb zgłaszanych przez mieszkańców, którzy wielokrotnie podkreślali trudne warunki na osiedlu spowodowane brakiem podstawowej infrastruktury takiej jak utwardzone drogi i chodniki, oświetlenie czy kanalizacja. Mieszkańcy bardzo często zwracali uwagę także na rozległe kałuże, które tworzyły się po każdym dużym deszczu. Stworzony tu teren zielony ma stanowić miejsce wypoczynku i rekreacji, a dzięki licznym nasadzeniom i znacznej ilości powierzchni czynnej biologicznie – ma być jeszcze bardziej przyjazny mieszkańcom. Warto wspomnieć, że na rewitalizowanym osiedlu Meksyk, przy ul. Śliwkowej, w 2018 roku powstał pierwszy w Gdyni ogród deszczowy. Osiedle zostało wzbogacone o infrastrukturę zgodną z zasadami adaptacji do zmian klimatu. Nawierzchnie ulic i parkingów są wykonywane tak, by część wód opadowych wsiąkało w grunt. Teren jest wyposażony w małą architekturę i uporządkowany poprzez wyznaczone ścieżki piesze oraz określoną kompozycję. Zmiana na Meksyku to m.in. inwestycja związana z powstaniem głównej osi komunikacyjnej osiedla: ulicy Meksykańskiej. Kluczowe zadanie, jakie będzie pełnić, to usprawnienie codziennej komunikacji między ul. Hutniczą a dworcem PKP. Dzięki oświetleniu nowo zbudowanych przestrzeni znacznie poprawi się bezpieczeństwo osób poruszających się po tej części dzielnicy. Odbywająca się tam rewitalizacja, to szansa na poprawę komfortu życia mieszkańców, a także na przełamanie istniejących tu stereotypów.

Wymienione działania były realizowane w ramach Projektu „Rozwój systemu gospodarowania wodami opadowymi na terenie Gdyni – część II” i finansowane z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020.

Obrazek przedstawia dwa zdjęcia. Na jednym z nich widać przestrzeń osiedla domów jednorodzinnych, w obrębie której znajduje się pas zieleni z kilkoma małymi drzewami, a obok ciągnie się chodnik oraz droga o nawierzchni z przepuszczalnej kratki. Na drugim zdjęciu widać grupę osób obserwującą infrastrukturę: drogę, parking, oświetlenie oraz kilka domów jednorodzinnych.Fragmenty przestrzeni osiedla Meksyk

DZIEŃ II

Podobszar – Oksywie

Drugi dzień wizyty studyjnej uczestnicy zaczęli od zwiedzania kolejnego podobszaru rewitalizacji Miasta Gdyni – Oksywia. Pierwszym punktem w planie wizyty była Osada Rybacka, gdzie przedmiotem projektu było zagospodarowanie i uporządkowanie terenu w celu stworzenia przestrzeni publicznej służącej mieszkańcom do wypoczynku i rekreacji oraz poprawa dostępności tej części dzielnicy. Działanie to zostało sfinansowane w ramach RPO WP 2014-2020. Istotnym elementem oddziałującym na odbiór tego miejsca przez użytkowników jest klif, punkt widokowy oraz rozległe tereny zieleni ekologicznej tworzące atrakcyjne miejsce do spacerów i innych aktywności.  

Na zdjęciu widać wejście do lasu, a obok niego stojaki na rowery oraz znak wskazujący na wejście na plażę. Na zdjęciu znajduje się stojąca kobieta rozglądająca się po terenie. Drugie zdjęcie przedstawia las jesienią i schody prowadzące w dół oraz grupę osób idących po schodach.

Obraz przedstawia dwa zdjęcia. Na jednym z nich widać grupę ludzi idących ścieżką na polanę. Obok stoi tablica z opisem projektu finansowanego ze środków Unii Europejskiej. Drugie zdjęcie przedstawia polanę, ścieżki z piasku oraz dwie ławki. W tle widać drzewa.Przestrzeń publiczna Osady Rybackiej

Po zwiedzeniu Osady Rybackiej uczestnicy skierowali się w stronę ulicy Dickmana 30, przy której mieści się nowoczesny budynek mieszkalny stanowiący zasób komunalny gminy. Ma on cztery kondygnacje, 30 mieszkań i świetlicę, z której mogą korzystać wszyscy lokatorzy. Jest dokładnie zaprojektowany i przystosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnościami oraz seniorów. Przykładowym rozwiązaniem jest główne wejście – silnie zaakcentowane kolorystycznie, z dużym numerem budynku. Stworzone jest to z myślą o osobach niewidzących i słabowidzących, ale też starszych: z zaburzeniami dementywnymi, mających problemy z percepcją. Takie same rozwiązania zastosowane są wewnątrz i dotyczą ścian, podłóg oraz numerów mieszkań umieszczonych na wysokości dostosowanej do potrzeb osób poruszających się na wózkach. Wszystkie mieszkania zaprojektowano tak, by w razie potrzeby można w nich było bez trudu zamontować poręcze lub uchwyty i zapewnić jak najlepszą dostępność.

Za budynkiem znajduje się teren rekreacyjny, o którego zagospodarowaniu wspólnie decydują mieszkańcy. Nieodłącznym elementem projektu była ich aktywizacja, dlatego powstało tu dużo przestrzeni wspólnej. Na parterze mieszczą się dwie świetlice – podzielone jedynie za pomocą drzwi dzięki czemu pomieszczenie to można wykorzystywać na różne sposoby. Na tarasie świetlicy stoją donice, w których mieszkańcy mogą wspólnie uprawiać rośliny. Zaprojektowano je tak, by prace ogrodowe nie wymagały schylania się czy klęczenia. W otoczeniu skupiono się na zastosowaniu nowej, bezpiecznej infrastruktury i uporządkowaniu parkowania, co jest istotne na obszarach mieszkaniowych. Parking powstał tu zgodnie z zapisami miejscowego planu zagospodarowania i posiada miejsca dla osób z niepełnosprawnościami. Ponadto zastosowano oświetlenie uliczne, zieleń w postaci drzew, krzewów i mniejszych roślin oraz elementy małej architektury.

O funkcjonowaniu budynku i społeczności należącej do danego obszaru opowiedział podczas spotkania w świetlicy Przemysław Kluz –  przedstawiciel Gdańskiej Fundacji Innowacji Społecznej.

Grupa ludzi stojąca przed białym trzypiętrowym budynkiem z dużym żółtym wejściem oznaczonym cyfrą "30".Budynek mieszkalny przy ul. Dickmana 30

Prezentacja multimedialna w świetlicy prowadzona przez dwóch stojących mężczyzn. Przed nimi na krzesłach siedzą ludzie wsłuchujący się w prezentację. Świetlica w budynku przy ul. Dickmana 30 – prezentacja Przemysława Kluza

Projekt pn. „Budowa budynku komunalnego wielorodzinnego przy ulicy Dickmana w Gdyni-Oksywie” współfinansowany jest w ramach Instrumentu Finansowego wdrażanego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020.

Podczas spaceru po Oksywiu przedstawiciele gmin mieli także okazję zobaczyć jak wygląda nowa infrastruktura przy ul. Makowskiego i ul. Arciszewskich, gdzie wybudowane zostały schody terenowe łączące te dwie ulice. Stanowi to ważny element w zakresie poprawy jakości i bezpieczeństwa przestrzeni publicznej w postaci usprawnienia ruchu pieszych i jest odpowiedzią na rzeczywiste, zdiagnozowane potrzeby mieszkańców.

Grupa ludzi idąca chodnikiem i ulicą między domami jednorodzinnymi.

Kobieta idąca chodnikiem za grupą osób w kierunku schodów prowadzących w dół. W tle widać dom jednorodzinny a przy chodniku rosną wysokie trawy.Infrastruktura przy ul. Makowskiego i ul. Arciszewskich

Zbliżając się do końca spaceru uczestnicy odwiedzili Przystań Śmidowicza 49. Uczestników wizyty przywitała tu przedstawicielka Laboratorium Innowacji Społecznych, która szczegółowo opowiedziała o działalności Przystani oprowadzając po poszczególnych pomieszczeniach. Należała do nich m.in. ogólnodostępna kuchnia, przestrzeń do zabaw dla najmłodszych, pracownia krawiecka, pracownia ceramiki, a także sala fitness, sala gimnastyczna oraz siłownia z zapleczem w postaci szatni i łazienek. Inwestycja mieści się w budynku szkoły, dzięki czemu jest dużo dostępnej przestrzeni z możliwością realizacji wielu rozwiązań. Dzięki nowoczesnym rozwiązaniom architektonicznym budynek jest dostosowany dla osób z niepełnosprawnościami oraz seniorów. W Przystani swoją siedzibę znalazł m.in. Miejski Klub Seniora „Północ”. Miejsce to jest zagospodarowane także z zewnątrz. Na otoczonym zielenią dziedzińcu znajdują się urządzenia sportowe i rekreacyjne oraz miejsca do spokojnego wypoczynku. Inwestycja ta zrealizowana została w ramach projektu „Gdynia odNowa: Rewitalizacja dzielnicy Oksywie”, który jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020.

Pomieszczenie z dużymi oknami, przez które wpada dużo światła. W pomieszczeniu na podłodze znajduje się szachownica oraz duże szachy do gry. Obok stoi stół do gry w "piłkarzyki" oraz duże kwiaty.

Sala do zajęć fitness z pomarańczową podłogą oraz dużym stojakiem na kolorowe, duże piłki służące ćwiczeniom.

Duży stół oraz stojące na nim własnoręcznie wykonane, ceramiczne kubki.

Ludzie siedzący oraz stojący w pomieszczeniu słuchający opowiadającej kobiety. Przystań Śmidowicza 49 wewnątrz budynku

Ludzie idący w stronę wejścia budynku.

Grupa ludzi obserwująca sprzęt do ćwiczeń na zewnątrz.

Zdjęcie przedstawia miejsce do gry w koszykówkę. W tle widać mur z kolorowym obrazem oraz las. Przystań Śmidowicza 49 z zewnątrz 

Drugi dzień wizyty zakończył się prezentacją przedstawicieli Gminy Miasta Gdyni oraz szkoleniem z zakresu dywersyfikacji źródeł finansowania działań rewitalizacyjnych.

DZIEŃ III – Witomino-Radiostacja

Ostatnim punktem wizyty studyjnej był podobszar rewitalizacji Witomino-Radiostacja. W ramach projektu zaplanowano tu szereg wzajemnie powiązanych zadań inwestycyjnych dotyczących obiektów użyteczności publicznej oraz rozwoju przestrzeni publicznych. Jednym z nich było zagospodarowanie terenu w sąsiedztwie Szkoły Podstawowej nr 35 poprzez realizację polany rekreacyjnej oraz boiska przy ulicy Nauczycielskiej. Projekt obejmuje także rozbudowę ulicy Nauczycielskiej, utworzenie ciągu pieszo-jezdnego na ulicy Uczniowskiej i osiedlowych przestrzeni publicznych, a także remont wybranych elementów części wspólnych budynków mieszkalnych stanowiących własność wspólnot mieszkaniowych będących Partnerami Projektu. Ważnym działaniem dla aktywizacji mieszkańców i działań społecznych jest stworzenie kolejnego już w Gdyni centrum sąsiedzkiego – Przystani Widna 2a, która na ten moment jest w trakcie budowy. Otoczenie budynku zostało zaaranżowane tak, aby stworzyć atrakcyjną przestrzeń  dla mieszkańców dzielnicy. Wizyta studyjna zakończyła się prezentacją podsumowującą Miasta Gdyni.  

Grupa ludzi stojąca na polanie. W tle widać boisko do gry w piłkę nożną.Fragment dzielnicy Witomino-Radiostacja

Grupa ludzi stojąca przed białym budynkiem znajdującym się w budowie. Wszyscy uśmiechają się i pozują do zdjęcia.Budynek Przystani Widna 2A w dzielnicy Witomino – obecnie w budowie

Podsumowanie

Była to już ostatnia z wizyt studyjnych przewidzianych do realizacji w ramach zadania Regiony Rewitalizacji. Spotkanie było okazją do dyskusji, wymiany dobrych praktyk i doświadczeń pomiędzy przedstawicielami pomorskich gmin. Z pewnością zaowocowało ono wieloma nowymi relacjami i inspiracjami w obszarze rewitalizacji. Wszystkim uczestnikom oraz współorganizatorom bardzo dziękujemy za obecność i zaangażowanie!

Warto przypomnieć, że Gmina Miasta Gdyni realizuje zintegrowany projekt rewitalizacyjny, który otrzymał wsparcie ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020. Jest to interwencja w zakresie kompleksowej rewitalizacji nadająca funkcje społeczne obszarom zdegradowanym przy równoczesnej poprawie estetyki i wzmocnieniu atrakcyjności zagospodarowania terenu.

Więcej informacji o procesie rewitalizacji prowadzonym przez Gminę Miasta Gdyni dostępnych jest na stronie: