Łąki kwietne – Siła bioróżnorodności w walce ze zmianami klimatu
W ostatnich latach niemal każdy zetknął się z informacjami na temat zmian klimatu, niektórzy doświadczyli uciążliwych anomalii pogodowych, niespotykanych w naszej szerokości geograficznej, takich jak: nawalne deszcze (krótkie opady o dużej intensywności), długotrwałe upały i okresy bezwietrzne, burze śnieżne w okresie wiosennym, czy trąby powietrzne i huragany latem. Skutki tych zjawisk niszczą infrastrukturę i powodują straty w różnych sektorach gospodarki, w tym przede wszystkim w transporcie i energetyce.
W związku z powyższym ukierunkowanie na inwestycje zapobiegające zmianom klimatu zostało zawarte w Regionalnym Programie Operacyjnym Fundusze Europejskie dla Pomorza 2021-2027. Przyjęto w nim jedno z głównych wyzwań w zakresie rozwoju i rozwiązań politycznych, które brzmi:
„Niezbędne jest szersze wsparcie dla przedsięwzięć z zakresu adaptacji do zmian klimatu”.
Ten postulat przełożył się na poszczególne Priorytety Programu, w tym na Priorytet: Fundusze europejskie dla Pomorza bliższego obywatelom, gdzie w ramach prowadzonej interwencji należy szczególnie zadbać o zachowanie i rozwój zielonej infrastruktury, zwłaszcza ochronę drzew w całym cyklu projektowym, w tym poprzez stosowanie standardów ochrony zieleni. Ponadto, mając na uwadze potrzebę adaptacji obszarów miejskich do zmian klimatu, należy dążyć do zwiększania powierzchni biologicznie czynnych i unikać tworzenia powierzchni uszczelnionych.
Dlatego bardzo ważnym aspektem procesów projektowych jest poszukiwanie rozwiązań sprzyjających bioróżnorodności. Jednym z takich rozwiązań są ŁĄKI KWIETNE.
Łąki kwietne w Słupsku, fot. UM w Słupsku
Prostym i stosunkowo tanim rozwiązaniem jest zakładanie łąk kwietnych w miastach. Łąki takie nie wymagają wiele nawożenia czy innych zabiegów pielęgnacyjnych. Korzyści wynikające z istnienia takich przestrzeni zielonych jest wiele. Należą do nich wysokie walory estetyczne sprzyjające komfortowi życia przy jednoczesnym braku konieczności regularnego koszenia, nawożenia i podlewania przez cały sezon wegetacyjny. Łąki kwietne dodają piękna i estetyki miejskiemu krajobrazowi. Ich jasne, kolorowe kwiaty mogą poprawić nastrój mieszkańców i stworzyć przyjemne otoczenie do rekreacji i relaksu. Spacer po łące kwietnej może być relaksujący i dający poczucie spokoju w kontraście do miejskiego zgiełku.
Łąka jest też domem dla wielu pożytecznych zwierząt i mekką dla zapylaczy. Rośliny kwitnące przyciągają pszczoły, motyle i inne owady zapylające, które odgrywają kluczową rolę w zapylaniu roślin, co przyczynia się do utrzymania zdrowych ekosystemów i produkcji żywności. Obszary te wspomagają zatem bioretencję, wzbogacają bioróżnorodność, upiększają okolicę i są ekologiczne. Rośliny łąkowe są nawet 10 razy wyższe niż trawnik, przez co lepiej wyłapują pyły tworzące smog, a także obniżają temperaturę powietrza. Pełnią zatem bardzo pożyteczną rolę w dużych miastach latem.
Ponadto są już dostępne opracowania naukowe, które potwierdzają, że łąki kwietne efektywnie oczyszczają powietrze. Rośliny absorbują dwutlenek węgla i emitują tlen, co przyczynia się do redukcji ilości szkodliwych substancji w powietrzu. Ponadto, kwitnące rośliny mogą pomóc w redukcji ilości pyłków i alergenów w powietrzu, co jest korzystne dla mieszkańców.
Są zawsze bardziej skuteczne niż trawniki i zielone dłużej niż drzewa – oczyszczają powietrze do późnej jesieni, gdy trwa sezon grzewczy.
Dodatkowo naturalne łąki kwietne mają zdolność do absorbowania wody deszczowej i zatrzymywania jej w glebie. To może pomóc w ograniczaniu ryzyka powodzi oraz wspierać naturalny obieg wody w mieście. Ponadto, łąki kwietne mogą pomóc w filtracji zanieczyszczeń i substancji chemicznych, które mogą znajdować się w wodzie opadowej.
Łąki kwietne w Gdańsku przy ruchliwych miejskich ulicach, fot. UMWP
Łąkę kwietną można założyć niemal w dowolnej porze roku, jednak najlepiej wiosną – od marca do maja, lub jesienią – od września do listopada. Rozpoczęcie prac latem wymaga dodatkowego podlewania, by zapewnić roślinom odpowiednią wilgotność podłoża. Wybór nasion nie może być podyktowany jedynie urodą roślin. Ważny jest stopień nasłonecznienia terenu, charakter gleby (przepuszczalność, wilgotność), a także to, czy wybrany teren jest jednorodny, czy też warunki są różne w różnych jego częściach.
Można się spotkać z opiniami, że łąki kwietne to miejsca zaniedbane lub wręcz zapomniane. Dlatego bardzo ważny jest odpowiedni dobór roślin o zróżnicowanych cechach i porach kwitnienia. Wydłużenie okresu kwitnienia niweluje negatywne odczucia wizualne. Niemniej jednak należy pamiętać, że łąki kwietne nie są rabatami, gdzie rośliny są sadzone w odpowiednich rozstawach. Mają one przypominać naturalne zbiorowiska.
Łąki kwietne w mieście mogą stanowić ważne narzędzie edukacyjne, szczególnie dla dzieci. Mogą one służyć jako przestrzeń do nauki o różnorodności roślin i owadów, roli ekosystemów oraz konieczności ochrony środowiska naturalnego. Przebywanie w takim środowisku może zainspirować mieszkańców do podejmowania działań na rzecz ochrony przyrody i promowania zrównoważonego rozwoju.
Aby osiągnąć jak najlepsze efekty, warto przed założeniem łąki kwietnej skonsultować się z architektem krajobrazu. Ma on wiedzę z zakresu inżynierii, materiałoznawstwa, projektowania, botaniki i nauk plastycznych. Dzięki tym umiejętnościom doskonale dobierze rodzaj i układ roślin gwarantujący optymalne walory powstającej łąki kwietnej.
Łąki kwietne towarzyszące ciągom komunikacyjnym, fot. UMWP
O walorach estetycznych łąk kwietnych oraz ich oddziaływaniu na zmysły można się przekonać, odwiedzając w Gdańsku miejsca, w których można zobaczyć łąki w rozkwicie. Przykłady takich łąk znajdziemy: na skwerze Za Murami, naprzeciwko Teatru Szekspirowskiego, w Alei Vaclava Havla, przy pętli Chełm, w pasie rozdziału ul. Łostowickiej, przy ulicach Kołobrzeskiej, Słowackiego, Matejki, Do Studzienki i Jaśkowej Dolinie.
Łąki kwietne są popularnym tematem licznych opracowań i artykułów. Poniżej kilka przykładów, z którymi warto się zapoznać przed przystąpieniem do przygotowania projektów infrastrukturalnych
Przestrzeń przyjazna przyrodzie – przykłady dobrych praktyk
Miejska łąka kwietna – chwilowa moda czy ratunek dla miasta?
Łąka kwietna – dlaczego warto ją założyć ?
Ekologiczny Gdańsk – koszenie, łąki, retencja
Podkast – Czy łąki kwietne uratują nasze miasta? (gość: Karol Podyma – Łąki Kwietne)
Łąka Kwietna – Przestrzeń przyjazna przyrodzie